Antalya'dan sevindirici haber! Batı Akdeniz Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü (BATEM) tarafından geliştirilen ilk yerli karanfil çeşitlerinin %85'i ihraç ediliyor. Bu başarı, Türkiye'nin çiçekçilik sektöründe dışa bağımlılığını azaltırken, ihracat gelirlerini de önemli ölçüde artıracak.
Yerli Karanfil Üretimi Nasıl Başladı?
Türkiye'de kesme çiçek üreticileri, her yıl anaç ve fideleri İsrail, Hollanda, İtalya ve İspanya gibi ülkelerden ithal etmekteydi. Bu duruma son vermek amacıyla BATEM, Antalya'daki kesme çiçek üretimi ve ihracatçısı iki firma ile 2012 yılında ortak bir yerli karanfil ıslah çalışması başlattı. Uzun ve titiz çalışmalar sonucunda, Türkiye'nin ilk yerli karanfil çeşitleri geliştirildi ve üretimi yaygınlaştırıldı.
Ana vatanı Türkiye olan karanfilin, 1800'lü yıllardan itibaren Anadolu dağlarından toplanan kültürlerinin yabancı bilim adamları tarafından Avrupa ve İsrail'e götürüldüğü ve yıllardır anaç, çelik ve fidelerinin ithal edildiği düşünüldüğünde, bu başarı oldukça anlamlı.
"Likya Kaya" ve Diğer Yerli Çeşitler
BATEM'den Ziraat Mühendisi Ayşe Kaya'nın proje liderliğinde yürütülen çalışmalarda, Türkiye'nin ilk yerli karanfiline "Likya Kaya" ismi verildi. Ayşe Kaya, Likya Kaya'nın satışını Turkish Flower Group'a yaptıklarını ve geliştirdikleri diğer dört çeşidin de iki firmaya satışını gerçekleştirdiklerini belirtti. Bu çeşitlerin yurt dışına ihracatı da başarıyla devam ediyor.
Antalya Ticaret Borsası Başkanı Ali Çandır, BATEM'in yerli karanfil çeşitleri ıslahında elde ettiği başarılı sonuçları vurgulayarak, "Bir tanesi ticarileştirilerek tescillenmişti, Likya Kaya diye. Daha sonra BATEM'in ürettiği dört çeşidin de tescillerini alarak üretimine başladık. Üç yıldır üretiyoruz. Bu karanfillerimizin yapısı diğerlerinden daha farklı, daha olumlu. Bu doğrultuda yaklaşık son 3 yılda 4 milyonun üzerinde bu çiçeklerden ürettik. Bunların da yaklaşık yüzde 85'ini ihracat, yüzde 15'ini iç piyasada değerlendirdik" dedi.
Süs Bitkileri Sektöründe Yükselen Trend
Ali Çandır, bu çalışmaların önemine dikkat çekerek, "Çünkü bizler ürettiğimiz ürünlerin çoğunluğu için yurt dışında 'royalty: telif' bedelleri ödüyoruz. Bu ürünlerin yerli ve milli olması, bu katma değerin ülkemizde kalmasını sağlayacaktır. Özellikle bu ıslah, çeşit geliştirme çalışmaları uzun soluklu işler. Bunları da BATEM'in özel sektörle iş birliği halinde yapıyor olması önemli. Kentleşmenin yoğunlaştığı bu dönemlerde özellikle süs bitkileri yükselen bir trend. Dünyada hem peyzaj olarak hem iç mekanda hem vazolarda çiçeklerle insanların natürelliği yakalanmaya çalışılıyor. Önü açık bir sektör. Türkiye de potansiyeli yüksek bir ülke. Bu çeşitler ne kadar artarsa biz de ülkemize daha çok katma değer yaratarak ihracata yönleniriz" şeklinde konuştu.
Türkiye'de kesme çiçek üretimi ve ihracatının merkezinin Antalya olduğunu belirten Çandır, "Antalya olarak yaklaşık 40 milyon dolarlık ihracatımız söz konusu. 10 bin dekar alanda da süs bitkisi karanfil yetiştiriciliği yapıldığını görüyoruz. Sprey karanfil üretimi olarak da dünyada söz sahibiyiz. Ama son yıllarda özellikle kamu kurumlarımızın ve şirketlerimizin, üreticilerimizin çabalarıyla biraz daha karanfil dışındaki çeşitlerle üretime başladık. Böylelikle pazar payımızı da artırıyoruz. Daha yeni çeşitlerle hem iç piyasaya hem yurt dışına farklı çiçekler üretmenin peşindeyiz" ifadelerini kullandı.
Diğer yandan, BATEM'in yerli karanfil ıslah çalışmalarında, kesme çiçek türü dışında, peyzaj çalışmalarında kullanılan saksıda karanfil olarak da iki yerli tür üretimi tamamlandı. Aura ve Nezahat ismi verilen iki tür hakkında bilgi veren Ayşe Kaya, "Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ile ortaklaşa yürüttüğümüz her iki kurumun alanlarında ortaklaşa yürüttüğümüz TAGEM-ARGE destekli bir projeyle başladı ve günümüze kadar kesintisiz çalışmalarımız devam etti. Karanfilin saksılı kullanımı da var. Park bahçelerde, açık alanlarda, balkonlarda, peyzaj tasarımlarında geniş kullanımı olan bir tür. Çalışmalarımızda saksılı karanfil çeşit geliştirme kısmına da girdik. 2017 yılından itibaren 18 adaydan ikisinin, Aura ve Nezahat ismiyle 2024 aralık ayında tescil işlemini gerçekleştirdik. Şu anda özel sektöre sunumu hazır bir şekilde, nihai müşterilerini bekliyor çeşitlerimiz" dedi.
Geleceğe Umutla Bakıyoruz
Antalya'da başlayan yerli karanfil üretimi, Türkiye'nin çiçekçilik sektöründe önemli bir dönüm noktası oldu. İhracat rakamlarındaki artış, yerli üretimin ne kadar başarılı olduğunu gösteriyor. BATEM'in ve özel sektörün iş birliğiyle geliştirilen yeni çeşitler, hem iç pazarda hem de dış pazarda Türkiye'nin rekabet gücünü artıracak. Süs bitkileri sektöründeki yükselen trend de göz önüne alındığında, yerli karanfil üretiminin geleceği oldukça parlak görünüyor. Bu başarı, diğer tarım ürünlerinde de yerli üretimi teşvik ederek, Türkiye'nin ekonomik bağımsızlığına katkı sağlayacaktır.
